Paul's observaties

Waardering voor ondernemerschap

Paul Mencke

Oproepen in de woningmarkt

door Reageer

“De woningmarkt is dagelijks in het nieuws. Er wordt veel zinnigs gezegd en geschreven, maar helaas ook veel onzin verkocht. Wilt u betrouwbare,en actuele informatie over de woningmarkt, kijk op nvm.nl. Met dagelijks nieuws, commentaar, en scherpe opinies. De start voor een goed advies op de woningmarkt begint bij nvm.nl”

NVM-voorzitter Ger Hukker roept via de radio belangstellenden op om zich via de website van zijn brancheorganisatie te laten informeren over de vastgoedmarkt. In plaats van te luisteren naar de kennelijke onzin van andere partijen.

Hoe overtuigend is Hukkers oproep eigenlijk, als belangenbehartiger van een specifieke groep belanghebbenden in de woningmarkt? Hoe objectief kan Hukker zijn? In hoeverre zullen mensen geneigd zijn om zijn oproep te volgen , omdat ze niet zelf in staat zijn om zin en onzin te scheiden?

Veel aansprekender vind ik de volgende advertentie in het Eindhovens Dagblad van 5 november:

“Vanaf vrijdag 12 november heeft de Bijenkorf een wel zeer unieke collectie aan te bieden: 9 luxe bosvilla’s! Op de parterre van het warenhuis krijgt het unieke woonproject Animali tot en met 5 december een eigen winkelvloer. Nooit eerder was het mogelijk om tussen de herenafdeling, parfumerie en accessoires te shoppen voor een eigen woning…”

In alle eerlijkheid: Deze oproep kwam mij veel authentieker over. Luxe woningen aanbieden aan een winkelpubliek wat daar goed bij past. Dus ga ik maar eens een kijkje nemen op www.animali-eindhoven.nl.

Beperkende visies

door Reageer

Wij Nederlanders kennen onze plaats in de wereld.

Links van ons ligt Engeland, en nog verder naar links ligt Amerika.

Van daaruit komt het Angelsaksische gedachtegoed ons aangewaaid.

Onder ons ligt de Mediterrane wereld die we enigszins wantrouwen, maar waar we graag onze vakanties besteden.

Boven ons ligt de Scandinavische wereld, maar dat ligt nogal uit de richting.

En de wereld rechts van ons, die wantrouwen we ook.

Mooi dat we zo centraal liggen.

Ook in de tijd: Twaalf uur rechts van ons begint de dag, en die eindigt twaalf uur links van ons.

Yanko Tsvetkov (www.alphadesigner.com) is leuk met zijn vooroordelengeografie.

Waar blijkt dat andere landen weer andere visies hebben.

Nederland is op Tsvetkovs kaarten vrij eenduidig beschreven.

Hasj. Drugs. Wiet. Sodom. En ook een keer, in Bulgaarse ogen, gierig.

Een uitstapje naar New Zealand kan je een andere geografische  visie geven.

Met in die nieuwe geografische visie een centrale plaats voor China, Rusland en India, als drie van de BRIC-landen.

En Australië daarboven als hun grondstoffenleverancier.

Links daarvan New Zealand als het eiland van de jongste dag, direct naast de internationale datumlijn.

West-Europa zit dan ergens rechts-onderin. Strategisch gezien is dat niet de plek waar je graag wil zijn.

Ook beroepsgroepen hebben zo hun eigen visie op de wereld om hen heen.

Met eigen ordeningen en eigen vooroordelen.

De wereld van accountants is ook geordend.

Debet is links, credit is rechts.

En vertrouwen is goed, maar controle is beter.

En als de controlesystemen falen, gooien we er nog een schepje bovenop.

Onderweg naar een congres in New Zealand heb je genoeg tijd om een boek als Het Doel van Eliyahu M. Goldratt te lezen.

Een verontrustend boek.

Omdat accountants (boekhouders) in nogal karikaturale termen beschreven worden.

Omdat blijkt dat het instrumentarium van accountants soms meer belemmerend werkt in industriële ondernemingen, dan stimulerend.

Zo blijken kostenverdeelstaten en berekening van tarieven en kostprijzen op basis van beschikbare capaciteit ontoereikend. Net als een eenzijdige focus op een lage kostprijs per eenheid. Terwijl de dekking van algemene kosten uit fabricage van gereed product wat aan de (onverkochte) voorraad wordt toegevoegd, het inzicht in het werkelijke rendement in een periode beperkt.

Voorraden als een passiefpost zien, als een verplichting (om ze te verkopen), werkt ook heel bevrijdend.

Goldratt constateert dat er in elk proces bottlenecks zijn, knooppunten van deelprocessen die gepasseerd moeten worden alvorens de volgende deelprocessen in gang gezet kunnen worden. Hierdoor ontstaat er een plafond voor de capaciteit van een systeem. De bottleneck in het systeem blijkt vaak met eenvoudige middelen op te lossen. Door een beperkte investering is men vaak in staat om een grote verbetering voor het totale proces door te voeren.

Goldratt zegt ook wel dat een uur gewonnen op de bottleneck een uur gewonnen is voor het totale proces. Een uur gewonnen op een niet-bottleneck is een verloren inspanning.

Goldratt legt uit dat prestaties gemeten en gecontroleerd kunnen worden via drie factoren:

–          throughput (omzet minus variabele kosten),

–          voorraden (al het geld dat het systeem geïnvesteerd heeft in de aankoop van zaken die zij wil gaan verkopen) en

–          operationale uitgaven (al het geld dat het systeem uitgeeft om voorraden in throughput te veranderen).

Om de throughput (ofwel de doorlooptijd) te verbeteren moet je de bottlenecks te lijf. Door de capaciteit van de bottleneck te verhogen, door de routing te verbeteren, door seriegroottes te verkleinen, of door andere (creatieve) aanpassingen.

Voorraden moeten niet te hoog zijn, maar op de juiste plekken moeten er wel buffervoorraden zijn.

En operationele kosten blijken in de praktijk niet zo gemakkelijk te verminderen, verbetering van het rendement moet vooral gezocht worden in verhoging van de throughput.

Een proces van voortdurende verbetering

Goldratts ‘theory of constraints’ beschrijft een cyclisch proces in 5 stappen om de doorvoersnelheid in een voortbrengingsketen te vergroten:

  1. Spoor het knelpunt op, dat op dit moment het doel van de organisatie het meest belemmert.
  2. Exploiteer dit knelpunt: Laat geen capaciteit verloren gaan door bijvoorbeeld onnodige stilstand of door ontijdige aanvoer van halffabricaten.
  3. Richt alle overige bedrijfsprocessen zodanig in dat het knelpunt maximaal wordt geëxploiteerd.
  4. Vergroot de capaciteit van het knelpunt door een investering te doen, bijvoorbeeld de aanschaf van een tweede machine.
  5. Het knelpunt is nu opgeheven, ga terug naar stap 1.
    Opmerking: Het nieuwe knelpunt hoeft niet per sé een machine te zijn, het kan bijvoorbeeld ook gaan om een verkeerde wijze van distribueren.

In de industrie zijn (gelukkig voor de concurrentiekracht) veel vorderingen gemaakt: Lean, six sigma, SMED, robotisering en productieautomatisering.

De paradox van kwaliteit

door 3 Reacties

“Four hours later he still sat there with his feet on the window ledge and stared out into what had become a dark sky., The phone rang, and it was his wife calling to find out what had happened. He told her he would be home soon, but then forgot about this and everything else. It wasn’t until three o’clock  in the morning that he didn’t have a clue as to what Quality was. picked up his briefcase and headed home.”

Zen and the art of motorcycle maintenance van Robert Pirsig verscheen in april 1974, en in oktober 1979 las ik het na een tip van m’n broer. Ruim tien jaar later las ik het nog eens, gefascineerd door de verschillende verhaalslijnen.

“Quality . . . you know what it is, yet you don’t know what it is. But that’s self-contradictory. But some things are better than others, that is, they have more quality. But when you try to say what the quality is, apart from the things that have it, is all goes poof! There’s nothing to talk about. But if you can’t say what Quality is, how do you know what it is, or how do you know that it even exists? If no one knows what it is, then for all practical purposes it doesn’t exist at all. But for all practical purposes it really does exist. What else are the grades based on? Why else would people pay fortunes for some things and throw others in the trash pile? Obviously some things are better than others . . . but what’s the “betterness”? . . . So round and round you go, spinning mental wheels and nowhere finding anyplace to get traction. What the hell is Quality? What is it?”

Phaedrus, de hoofdpersoon van Pirsig komt uiteindelijk uit op een definitie van kwaliteit als een ondeelbaar en ondefinieerbaar geheel. Die blijkt identiek te zijn aan de Oosterse wijsheid in de Tao te Ching van Lao Tzu.

Niet iedereen volgde de moeilijke weg van Phaedrus. Wellicht vanwege die moeilijke definieerbaarheid is er voor kwaliteit een eigen taal ontwikkeld. Met uitgebreide procedures en beschrijvingen, checklists, parafen, en afkortingen als INK, ISO, SOX, WTA, Basel 1,2, en 3. Daarmee bleef kwaliteit niet voorbehouden aan een kleine elite, maar werd ze bereikbaar voor een grotere groep. En kreeg de hele maatschappij er mee te maken.

Onder het motto: Als kwaliteit zo moeilijk is, dan moet het maar in detail beschreven en genormeerd worden.

En als die aanpak onvoldoende effect heeft, dan moeten de procedures en beschrijvingen nog wat strakker aangehaald worden.

Ik moest daar aan denken toen ik de volgende foto’s gemaild kreeg. Die vertellen van gebeurtenissen op een (verder) rustige ochtend in de haven van Galway, Ierland.

Steeds zwaarder geschut, maar steeds blijft de kans op falen.

 En met het netwerk aan gedetailleerde regelgeving wat op ons neergedaald is, wordt het steeds moeilijker om vakmensen te vinden voor de klussen die gedaan moeten worden.

In 2004 verzuchtte Geert Mak in de Raiffeisenlezing dat er inmiddels meer bureaucratie is dan vaklieden.

 

Wat een gemaal

door Reageer

Mooi authentiek Nederlands woord, gemaal.

Met veel plezier bezocht ik vorig jaar het Woudagemaal. Geplaatst op de werelderfgoedlijst van het Unesco, maar op sommige dagen nog in bedrijf. Een vroeg industrieel gebouw, met in de grote machinehal een kathedraalachtige sfeer. Daar wachten de grote glimmende zwarte stoommachines en pompen op voldoende hoog water in de boezem, om dan ingezet te worden en te gaan snorren als een kat op een vensterbank.

     

In Noorwegen werd ik dit jaar getroffen door de treffende gelijkenis van de oude electriciteitscentrale Vemork in Rjukan. De gebouwen zijn bijna identiek aan elkaar, en ook hier schijnt het licht in de machinehal naar binnen als in een kathedraal. En ook hier glimmende zwarte pompen en machines.

      

Sterk verwante gebouwen, maar dan wel als elkaars inverse.

In Noorwegen wordt er water ingevoerd, om daarmee energie op te wekken en af te voeren.

In Nederland wordt er energie ingevoerd, om daarmee het water op te pompen en af te voeren.

Een specifiek type gemaal is de vijzelgemaal of vijzelpomp.

Mooi woord ook, vijzel. Opvijzelen, dommekracht en Archimedes zijn dan niet meer ver weg.

Anders dan bij de Overtoom, is de Vijzelstraat niet genoemd naar een waterbouwkundige functionaliteit.

De wereld is plat, de wereld is rond

door Reageer

Dit jaar is het precies 400 jaar geleden dat Galileo Galilei zijn ontdekking publiceerde dat de aarde niet plat is, maar rond. Nadat uiteindelijk iedereen deze zienswijze had overgenomen, verscheen in 2005 het boek ‘The World Is Flat’ van de Amerikaanse journalist Thomas Friedman. Volgens Friedman hebben de nieuwe communicatiemogelijkheden en het goedkoper worden van vervoer van reizigers en goederen de wereld ‘plat’ gemaakt. Hij gaat daarbij in op de kansen die deze platte aarde biedt in termen van een nieuwe economie.

De econoom Pankaj Ghemawat vindt het idee dat de wereld één economisch speelveld is, behoorlijk overdreven. Hij onderbouwt zijn kritische beschouwingen met feitelijk onderzoek naar internationale handel en investeringen. Ghemawat komt tot de bijzonder interessante conclusie dat de onderlinge handel tussen landen positief beïnvloed wordt door het effect van gemeenschappelijke elementen:

  • Taal: +42%
  • Regionale handelszone: +47%
  • Munt: +114%
  • Grens: +125%
  • Relatie kolonie-kolonisator: +188%

 

Zo wordt zichtbaar wat het positieve effect is van ons lidmaatschap van de EU (handelszone) en van de introductie van de euro (munt). En deze effecten maken direct duidelijk waarom Duitsland en België onze belangrijkste handelspartners zijn (gemeenschappelijke handelszone én munt én grens), en waarom Nederlanders gemakkelijker zaken doen in Vlaanderen dan in Wallonië (taal).

Iets verder weg dient zich de vraag aan of Engeland nog wél een eigen automobielindustrie zou hebben gehad, als de pond was ingeruild voor de euro. En van een land als Japan krijg je de indruk dat het gebrek aan gemeenschappelijke elementen met andere landen het land belemmert om de economie eindelijk weer eens te laten groeien.

Ook individuele bedrijven kunnen deze effecten goed betrekken in hun strategische oriëntatie op internationaal zakendoen. Hoe meer gemeenschappelijke elementen er zijn met de buitenlandse zakenpartner, hoe hoger de slagingskansen zijn.

Management By Viking Around

door 1 Reactie

  maakt veel managementliteratuur overbodig

Leiderschap en oorlogvoeren is al lang een vertrouwde combinatie.

We kunnen nu nog steeds uit de voeten met lessen van Von Clausewitz  uit de tijd rond 1830, Macchiavelli rond 1530, en Sun Tsu  ruim voor onze jaartelling.

Deze lessen blijven actueel, zij het soms op een abstract niveau.

Het vredelievende Scandinavië koestert haar Viking geschiedenis.

Met lessen die in het hedendaagse Midden en Kleinbedrijf goed toepasbaar zijn.

Alles zit er in.

Ambitie, lean methoden, geen dikke procedurebeschrijvingen, overnametechnieken, teamvorming, communicatie, besluitvorming.

Maar vooral aansprekend is de aandacht voor de markt.

Omdat de (vraag in de) markt geen constant gegeven is, maar haar eigen cycli van veranderingen kent.

Zodat je steeds moet weten wat klanten en concurrenten willen en doen.

Verder aandacht voor afspraken in de keten, en aanwijzingen voor goed zakendoen.

Bijzonder verfrissend.

“We are from Holland!”

door Reageer

Ruim twintig jaar geleden, maar ik denk nog met veel plezier terug aan de rondreis met m’n moeder door Schotland.

Mooi land, gemoedelijke bread&breakfast, fijne mensen, tijd voor elkaar.

M’n moeder wilde ook wel eens haar Engelse les in praktijk brengen. In een eetzaaltje met één andere gast kijkt ze regelmatig zijn kant op, zoekt oogcontact. Hij eet en leest onverstoorbaar verder. Uiteindelijk duurt het haar lang genoeg en spreekt ze de man aan.

“We are on holiday! We come from Holland!”

De man is gelukkig oprecht belangstellend en er ontspint zich een geanimeerd gesprek. Over zijn handel in bruidsjurken waarmee hij het land doorreist, en dat ze in Eindhoven gemaakt worden.

Venster op het verleden

door Reageer

Als ik het raam van m’n kantoor openzet, hoor ik de populieren ruisen in de zomerwind. Een fijn geluid, ik herken het van vroeger. Het is het geluid van de populieren langs de Isidorishoeve waar ik ben opgegroeid.

Bij dat geluid hoort het beeld van een boerderij met 20 hectare grond en 20 stuks rundvee. Van ouders die hard werkten, en met beperkte middelen toch veel konden bereiken. Mensen met een sterk ontwikkeld gevoel voor eigenwaarde. Die wisten dat wat ze oogsten, door hen zelf gezaaid en goed onderhouden was. Met vier zoons die maar weinig interesse hadden in het boerenleven. En die dan ook maar gestimuleerd werden om hun eigen talenten te benutten.

Een wereld die overzichtelijk was. Met veel ruimte om ons heen en met weidse luchten. Met rechte voren tussen veenkanalen die allemaal naar de horizon liepen. Als om te wijzen naar verborgen werelden die uitdaagden om onderzocht te worden. Wat we dan ook alle vier deden.

Ook zondagochtend ga ik wel eens in gedachten terug . Door radiomuziek van Ede Staal of van Daniel Lohues, die ook in Hilversum worden gewaardeerd.

Het is al lang geleden dat ik er ben vertrokken, maar ik kom er nog graag. Zowel fysiek als in gedachten.

Een mooi geluid, een fijne associatie.

Het WK strategisch bekeken

door 1 Reactie

Terwijl ik dit schrijf sta ik op de eerste plaats van de WK-poule die ik met 69 anderen speel. Dit moment van persoonlijke glorie is waarschijnlijk maar kort, daarom wil ik jullie nu een persoonlijke ontboezeming toevertrouwen.

Ik heb me bij het voorspellen van de uitslagen laten leiden door de visie van Goldman Sachs. Via een artikel in het NRC over de analistenteams van banken die hun kwantatieve modellen loslieten op het WK. 

Het artikel beschrijft: “Er is één bank die zich beperkt tot het voorspellen van de vier halve finalisten (Brazilië, Argentinië, Spanje en Engeland). Dat is een bank die altijd slim met verschillende klanten aan tafel gaat, informatie bij ze verzamelt, ze aan het lijntje houdt. Typisch welke bank? Ja, Goldman Sachs.”

Dat inlevingsvermogen van de analisten van Goldman Sachs, dat spreekt me aan. Onderwerpen niet vanachter je bureau bestuderen, maar spelers in het veld opzoeken, vragen stellen, je visie geven en deze bijstellen, weer naar andere partijen, je verhaal weer voorleggen, luisteren en aanpassen, etc.

Ik doe nu ervaring op met de analyse van anderen, maar in de praktijk ben ik graag m’n eigen analist.

Innovatie en een grensverleggende overheid

door 2 Reacties

 

In 2010 was het 100 jaar geleden dat de octrooiwet van kracht werd. We vierden dat met mooie postzegels, en met een fiscale VIP-box voor innovatieve ondernemers. In 1910 begon dus een nieuwe periode.  Maar het betekende ook het einde van de voorgaande periode.

Het is als met trouwen: Op de mooiste dag van je leven begint je huwelijkse staat, maar eindigt ook je vrijgezellenbestaan.

Echt interessant is dan ook de periode vóór 1910. Ofwel de vrijgezellenperiode van Nederland op het gebied van innovatie. Van 1869 tot 1910 heeft de Nederlandse regering de octrooiwet tijdelijk buiten werking gesteld. Noodgedwongen, een dergelijk paardenmiddel was nodig om de futloze economie van dit land een flinke impuls te geven.

In die 41 jaren konden Nederlandse ondernemingen straffeloos buitenlandse uitvindingen kopiëren. En of dat hielp!

      

De roomboterhandelaren Anton Jurgens en Sam van den Bergh uit Oss slaagden er in 1871 in om voor een kleine vergoeding het procedé voor productie van margarine (als vervanger voor boter) te verwerven van de Franse uitvinder Hippolyte Mège Mouriès. Hiermee konden ze de basis leggen voor de onderneming die later groeide naar het huidige Unilever.

Om de margarine het aanzien van roomboter te geven vroeg Jurgens op zekere dag aan apotheker Lodewijk van der Grinten in Venlo om een verbeterd boterkleursel te maken. Op aandringen van zijn vrouw verkocht Van der Grinten niet de receptuur aan Jurgens, maar ging hij het product in 1877 zelf exploiteren. Toen later ook blauwdrukpapier in productie genomen werd, ontstonden de contouren van het huidige Océ.

In 1868 hoorde Jacques van Marken dat Nederlandse bakkers dringend verlegen zaten om goede gist. De kwaliteit van het gist, dat als bijproduct kwam van bierbrouwers en branderijen, wisselde namelijk teveel. Daarop ging Van Marken naar Wenen, om achter de geheimen van het nieuwe procedé van de Oostenrijkse bierbrouwer Moutner te komen. Door smeergeld te betalen en zich als werkman te verkleden slaagde hij er in om zich de uitvinding eigen te maken. Met de opgedane kennis richtte hij de onderneming op die later bekend wordt als Gist-Brocades, en die tegenwoordig als Life Science-divisie deel uit maakt van DSM.

Als uitvinder van de gloeilamp staat de Amerikaan Thomas Alva Edison te boek, al kunnen ook de Belg J. De Changy, de Amerikaan J.W. Starr, de Rus Alexander Lodyguine, de Duitser H. Göbel en de Britten W.R. Grove en Joseph hier aanspraak op maken.

Hoe het ook zij, voor ons is het belangrijk dat Gerard en Anton Philips met hun gloeilampenfabriek in Eindhoven de basis legden voor een multinational van jewelste, waar ook ondernemingen als ASML, FEI en NXP hun oorsprong aan te danken hebben. Begon het in 1891 met het ontduiken van buitenlandse patenten en dupliceren van processen tijdens de octrooivrijheid, tegenwoordig waakt de afdeling Intellectual Property & Standards (IP&S) van Philips over de schat aan octrooien.

Dat gebeurt op de High Tech Campus in een gebouw met de bijnaam ‘Patentagon’…