Paul's observaties

Waardering voor ondernemerschap

Paul Mencke

Wat een gemaal

door Reageer

Mooi authentiek Nederlands woord, gemaal.

Met veel plezier bezocht ik vorig jaar het Woudagemaal. Geplaatst op de werelderfgoedlijst van het Unesco, maar op sommige dagen nog in bedrijf. Een vroeg industrieel gebouw, met in de grote machinehal een kathedraalachtige sfeer. Daar wachten de grote glimmende zwarte stoommachines en pompen op voldoende hoog water in de boezem, om dan ingezet te worden en te gaan snorren als een kat op een vensterbank.

     

In Noorwegen werd ik dit jaar getroffen door de treffende gelijkenis van de oude electriciteitscentrale Vemork in Rjukan. De gebouwen zijn bijna identiek aan elkaar, en ook hier schijnt het licht in de machinehal naar binnen als in een kathedraal. En ook hier glimmende zwarte pompen en machines.

      

Sterk verwante gebouwen, maar dan wel als elkaars inverse.

In Noorwegen wordt er water ingevoerd, om daarmee energie op te wekken en af te voeren.

In Nederland wordt er energie ingevoerd, om daarmee het water op te pompen en af te voeren.

Een specifiek type gemaal is de vijzelgemaal of vijzelpomp.

Mooi woord ook, vijzel. Opvijzelen, dommekracht en Archimedes zijn dan niet meer ver weg.

Anders dan bij de Overtoom, is de Vijzelstraat niet genoemd naar een waterbouwkundige functionaliteit.

De wereld is plat, de wereld is rond

door Reageer

Dit jaar is het precies 400 jaar geleden dat Galileo Galilei zijn ontdekking publiceerde dat de aarde niet plat is, maar rond. Nadat uiteindelijk iedereen deze zienswijze had overgenomen, verscheen in 2005 het boek ‘The World Is Flat’ van de Amerikaanse journalist Thomas Friedman. Volgens Friedman hebben de nieuwe communicatiemogelijkheden en het goedkoper worden van vervoer van reizigers en goederen de wereld ‘plat’ gemaakt. Hij gaat daarbij in op de kansen die deze platte aarde biedt in termen van een nieuwe economie.

De econoom Pankaj Ghemawat vindt het idee dat de wereld één economisch speelveld is, behoorlijk overdreven. Hij onderbouwt zijn kritische beschouwingen met feitelijk onderzoek naar internationale handel en investeringen. Ghemawat komt tot de bijzonder interessante conclusie dat de onderlinge handel tussen landen positief beïnvloed wordt door het effect van gemeenschappelijke elementen:

  • Taal: +42%
  • Regionale handelszone: +47%
  • Munt: +114%
  • Grens: +125%
  • Relatie kolonie-kolonisator: +188%

 

Zo wordt zichtbaar wat het positieve effect is van ons lidmaatschap van de EU (handelszone) en van de introductie van de euro (munt). En deze effecten maken direct duidelijk waarom Duitsland en België onze belangrijkste handelspartners zijn (gemeenschappelijke handelszone én munt én grens), en waarom Nederlanders gemakkelijker zaken doen in Vlaanderen dan in Wallonië (taal).

Iets verder weg dient zich de vraag aan of Engeland nog wél een eigen automobielindustrie zou hebben gehad, als de pond was ingeruild voor de euro. En van een land als Japan krijg je de indruk dat het gebrek aan gemeenschappelijke elementen met andere landen het land belemmert om de economie eindelijk weer eens te laten groeien.

Ook individuele bedrijven kunnen deze effecten goed betrekken in hun strategische oriëntatie op internationaal zakendoen. Hoe meer gemeenschappelijke elementen er zijn met de buitenlandse zakenpartner, hoe hoger de slagingskansen zijn.

Management By Viking Around

door 1 Reactie

  maakt veel managementliteratuur overbodig

Leiderschap en oorlogvoeren is al lang een vertrouwde combinatie.

We kunnen nu nog steeds uit de voeten met lessen van Von Clausewitz  uit de tijd rond 1830, Macchiavelli rond 1530, en Sun Tsu  ruim voor onze jaartelling.

Deze lessen blijven actueel, zij het soms op een abstract niveau.

Het vredelievende Scandinavië koestert haar Viking geschiedenis.

Met lessen die in het hedendaagse Midden en Kleinbedrijf goed toepasbaar zijn.

Alles zit er in.

Ambitie, lean methoden, geen dikke procedurebeschrijvingen, overnametechnieken, teamvorming, communicatie, besluitvorming.

Maar vooral aansprekend is de aandacht voor de markt.

Omdat de (vraag in de) markt geen constant gegeven is, maar haar eigen cycli van veranderingen kent.

Zodat je steeds moet weten wat klanten en concurrenten willen en doen.

Verder aandacht voor afspraken in de keten, en aanwijzingen voor goed zakendoen.

Bijzonder verfrissend.

“We are from Holland!”

door Reageer

Ruim twintig jaar geleden, maar ik denk nog met veel plezier terug aan de rondreis met m’n moeder door Schotland.

Mooi land, gemoedelijke bread&breakfast, fijne mensen, tijd voor elkaar.

M’n moeder wilde ook wel eens haar Engelse les in praktijk brengen. In een eetzaaltje met één andere gast kijkt ze regelmatig zijn kant op, zoekt oogcontact. Hij eet en leest onverstoorbaar verder. Uiteindelijk duurt het haar lang genoeg en spreekt ze de man aan.

“We are on holiday! We come from Holland!”

De man is gelukkig oprecht belangstellend en er ontspint zich een geanimeerd gesprek. Over zijn handel in bruidsjurken waarmee hij het land doorreist, en dat ze in Eindhoven gemaakt worden.

Venster op het verleden

door Reageer

Als ik het raam van m’n kantoor openzet, hoor ik de populieren ruisen in de zomerwind. Een fijn geluid, ik herken het van vroeger. Het is het geluid van de populieren langs de Isidorishoeve waar ik ben opgegroeid.

Bij dat geluid hoort het beeld van een boerderij met 20 hectare grond en 20 stuks rundvee. Van ouders die hard werkten, en met beperkte middelen toch veel konden bereiken. Mensen met een sterk ontwikkeld gevoel voor eigenwaarde. Die wisten dat wat ze oogsten, door hen zelf gezaaid en goed onderhouden was. Met vier zoons die maar weinig interesse hadden in het boerenleven. En die dan ook maar gestimuleerd werden om hun eigen talenten te benutten.

Een wereld die overzichtelijk was. Met veel ruimte om ons heen en met weidse luchten. Met rechte voren tussen veenkanalen die allemaal naar de horizon liepen. Als om te wijzen naar verborgen werelden die uitdaagden om onderzocht te worden. Wat we dan ook alle vier deden.

Ook zondagochtend ga ik wel eens in gedachten terug . Door radiomuziek van Ede Staal of van Daniel Lohues, die ook in Hilversum worden gewaardeerd.

Het is al lang geleden dat ik er ben vertrokken, maar ik kom er nog graag. Zowel fysiek als in gedachten.

Een mooi geluid, een fijne associatie.

Het WK strategisch bekeken

door 1 Reactie

Terwijl ik dit schrijf sta ik op de eerste plaats van de WK-poule die ik met 69 anderen speel. Dit moment van persoonlijke glorie is waarschijnlijk maar kort, daarom wil ik jullie nu een persoonlijke ontboezeming toevertrouwen.

Ik heb me bij het voorspellen van de uitslagen laten leiden door de visie van Goldman Sachs. Via een artikel in het NRC over de analistenteams van banken die hun kwantatieve modellen loslieten op het WK. 

Het artikel beschrijft: “Er is één bank die zich beperkt tot het voorspellen van de vier halve finalisten (Brazilië, Argentinië, Spanje en Engeland). Dat is een bank die altijd slim met verschillende klanten aan tafel gaat, informatie bij ze verzamelt, ze aan het lijntje houdt. Typisch welke bank? Ja, Goldman Sachs.”

Dat inlevingsvermogen van de analisten van Goldman Sachs, dat spreekt me aan. Onderwerpen niet vanachter je bureau bestuderen, maar spelers in het veld opzoeken, vragen stellen, je visie geven en deze bijstellen, weer naar andere partijen, je verhaal weer voorleggen, luisteren en aanpassen, etc.

Ik doe nu ervaring op met de analyse van anderen, maar in de praktijk ben ik graag m’n eigen analist.

Innovatie en een grensverleggende overheid

door 2 Reacties

 

In 2010 was het 100 jaar geleden dat de octrooiwet van kracht werd. We vierden dat met mooie postzegels, en met een fiscale VIP-box voor innovatieve ondernemers. In 1910 begon dus een nieuwe periode.  Maar het betekende ook het einde van de voorgaande periode.

Het is als met trouwen: Op de mooiste dag van je leven begint je huwelijkse staat, maar eindigt ook je vrijgezellenbestaan.

Echt interessant is dan ook de periode vóór 1910. Ofwel de vrijgezellenperiode van Nederland op het gebied van innovatie. Van 1869 tot 1910 heeft de Nederlandse regering de octrooiwet tijdelijk buiten werking gesteld. Noodgedwongen, een dergelijk paardenmiddel was nodig om de futloze economie van dit land een flinke impuls te geven.

In die 41 jaren konden Nederlandse ondernemingen straffeloos buitenlandse uitvindingen kopiëren. En of dat hielp!

      

De roomboterhandelaren Anton Jurgens en Sam van den Bergh uit Oss slaagden er in 1871 in om voor een kleine vergoeding het procedé voor productie van margarine (als vervanger voor boter) te verwerven van de Franse uitvinder Hippolyte Mège Mouriès. Hiermee konden ze de basis leggen voor de onderneming die later groeide naar het huidige Unilever.

Om de margarine het aanzien van roomboter te geven vroeg Jurgens op zekere dag aan apotheker Lodewijk van der Grinten in Venlo om een verbeterd boterkleursel te maken. Op aandringen van zijn vrouw verkocht Van der Grinten niet de receptuur aan Jurgens, maar ging hij het product in 1877 zelf exploiteren. Toen later ook blauwdrukpapier in productie genomen werd, ontstonden de contouren van het huidige Océ.

In 1868 hoorde Jacques van Marken dat Nederlandse bakkers dringend verlegen zaten om goede gist. De kwaliteit van het gist, dat als bijproduct kwam van bierbrouwers en branderijen, wisselde namelijk teveel. Daarop ging Van Marken naar Wenen, om achter de geheimen van het nieuwe procedé van de Oostenrijkse bierbrouwer Moutner te komen. Door smeergeld te betalen en zich als werkman te verkleden slaagde hij er in om zich de uitvinding eigen te maken. Met de opgedane kennis richtte hij de onderneming op die later bekend wordt als Gist-Brocades, en die tegenwoordig als Life Science-divisie deel uit maakt van DSM.

Als uitvinder van de gloeilamp staat de Amerikaan Thomas Alva Edison te boek, al kunnen ook de Belg J. De Changy, de Amerikaan J.W. Starr, de Rus Alexander Lodyguine, de Duitser H. Göbel en de Britten W.R. Grove en Joseph hier aanspraak op maken.

Hoe het ook zij, voor ons is het belangrijk dat Gerard en Anton Philips met hun gloeilampenfabriek in Eindhoven de basis legden voor een multinational van jewelste, waar ook ondernemingen als ASML, FEI en NXP hun oorsprong aan te danken hebben. Begon het in 1891 met het ontduiken van buitenlandse patenten en dupliceren van processen tijdens de octrooivrijheid, tegenwoordig waakt de afdeling Intellectual Property & Standards (IP&S) van Philips over de schat aan octrooien.

Dat gebeurt op de High Tech Campus in een gebouw met de bijnaam ‘Patentagon’…

Over het spel en de knikkers

door Reageer

Onlangs maakte de KNVB de uitkomst van haar jaarlijkse financiële benchmark bekend: In het betaald voetbal zijn er maar een paar clubs die voldoen aan de norm dat maximaal 60% van de inkomsten besteed mag worden aan personeelskosten.
Als ik dat lees, schieten er een paar dingen door m’n hoofd.

  1. Voetbalclubs in het betaald voetbal zijn vanuit bedrijfseconomisch perspectief gezien gewone ondernemingen, die dan ook als zodanig geleid moeten worden.
  2. De meeste clubs hebben de grootste moeite om deze financiële realiteit een goede invulling te geven, waardoor hun continuïteit nogal eens in gevaar komt.
  3. Ik herken de gewenste verhouding die de KNVB noemt tussen inkomsten en personeelskosten..

Als ik het business model van succesvolle ondernemingen analyseer, dan kom ik daarbij altijd wel een aantrekkelijk productiviteitsconcept tegen. Een aantrekkelijk rendement vloeit immers voort uit een optimale inzet van de beschikbare middelen. En van die middelen is de factor arbeid veruit de belangrijkste.
Slecht renderende ondernemingen besteden 60% of meer van hun toegevoegde waarde aan personeelskosten. Ondernemingen met een uitgekiend business model waarin het bedrijfsproces, de klanten en toeleveranciers goed zijn ingevuld, slagen er in om zoveel toegevoegde waarde te genereren, dat hun personeelskosten beperkt worden tot (ver) onder de 50% van die toegevoegde waarde. En dat leidt tot een winstgevendheid die er voor zorgt dat deze ondernemingen ook in de toekomst hoog in de eredivisie van het bedrijfsleven meedraaien.
Zowel in het betaald voetbal als in het bedrijfsleven zijn het spel en de knikkers belangrijk.