Innovatie en een grensverleggende overheid

 

In 2010 was het 100 jaar geleden dat de octrooiwet van kracht werd. We vierden dat met mooie postzegels, en met een fiscale VIP-box voor innovatieve ondernemers. In 1910 begon dus een nieuwe periode.  Maar het betekende ook het einde van de voorgaande periode.

Het is als met trouwen: Op de mooiste dag van je leven begint je huwelijkse staat, maar eindigt ook je vrijgezellenbestaan.

Echt interessant is dan ook de periode vóór 1910. Ofwel de vrijgezellenperiode van Nederland op het gebied van innovatie. Van 1869 tot 1910 heeft de Nederlandse regering de octrooiwet tijdelijk buiten werking gesteld. Noodgedwongen, een dergelijk paardenmiddel was nodig om de futloze economie van dit land een flinke impuls te geven.

In die 41 jaren konden Nederlandse ondernemingen straffeloos buitenlandse uitvindingen kopiëren. En of dat hielp!

      

De roomboterhandelaren Anton Jurgens en Sam van den Bergh uit Oss slaagden er in 1871 in om voor een kleine vergoeding het procedé voor productie van margarine (als vervanger voor boter) te verwerven van de Franse uitvinder Hippolyte Mège Mouriès. Hiermee konden ze de basis leggen voor de onderneming die later groeide naar het huidige Unilever.

Om de margarine het aanzien van roomboter te geven vroeg Jurgens op zekere dag aan apotheker Lodewijk van der Grinten in Venlo om een verbeterd boterkleursel te maken. Op aandringen van zijn vrouw verkocht Van der Grinten niet de receptuur aan Jurgens, maar ging hij het product in 1877 zelf exploiteren. Toen later ook blauwdrukpapier in productie genomen werd, ontstonden de contouren van het huidige Océ.

In 1868 hoorde Jacques van Marken dat Nederlandse bakkers dringend verlegen zaten om goede gist. De kwaliteit van het gist, dat als bijproduct kwam van bierbrouwers en branderijen, wisselde namelijk teveel. Daarop ging Van Marken naar Wenen, om achter de geheimen van het nieuwe procedé van de Oostenrijkse bierbrouwer Moutner te komen. Door smeergeld te betalen en zich als werkman te verkleden slaagde hij er in om zich de uitvinding eigen te maken. Met de opgedane kennis richtte hij de onderneming op die later bekend wordt als Gist-Brocades, en die tegenwoordig als Life Science-divisie deel uit maakt van DSM.

Als uitvinder van de gloeilamp staat de Amerikaan Thomas Alva Edison te boek, al kunnen ook de Belg J. De Changy, de Amerikaan J.W. Starr, de Rus Alexander Lodyguine, de Duitser H. Göbel en de Britten W.R. Grove en Joseph hier aanspraak op maken.

Hoe het ook zij, voor ons is het belangrijk dat Gerard en Anton Philips met hun gloeilampenfabriek in Eindhoven de basis legden voor een multinational van jewelste, waar ook ondernemingen als ASML, FEI en NXP hun oorsprong aan te danken hebben. Begon het in 1891 met het ontduiken van buitenlandse patenten en dupliceren van processen tijdens de octrooivrijheid, tegenwoordig waakt de afdeling Intellectual Property & Standards (IP&S) van Philips over de schat aan octrooien.

Dat gebeurt op de High Tech Campus in een gebouw met de bijnaam ‘Patentagon’…